ولايت فقيه بهمعناى سرپرستى جامعه مسلمين توسط يك فقيه جامع الشرايط در طول ولايت امامان معصوم عليهم السّلام و با همان اختيارات است. ولايت فقيه از ابتكارات امام خمينى رحمه اللّه نبود. بلكه ايشان آن را احياء نموده و به اين مقام الهى رسميت بخشيد. بحث ولايت فقيه از همان آغاز غيبت كبرى توسط شيخ مفيد (متوفى ۴١٣ ه ق.) مطرح شد و از قرنها قبل علما و فقهاى شيعه در كتابهاى خود به اين موضوع پرداخته و در خصوص انتصاب يك فقيه و حدود و اختيارات، ولايت و سرپرستى آن به صورت كامل بحث نمودهاند.
دکتر جاسم حسین در کتاب تاریخ سیاسی غیبت امام دوازدهم(عج) درصفحهی 230 آورده «طبرسى حديث زير را به روايت از امام يازدهم [امام حسن عسگری (ع)] نقل مىكند: اما از ميان فقها و علماى دين، آن كس كه بر نفس و اميال نفسانى مسلط باشد و خوددار از گناه و انحراف بوده، و دين خود را پاس دارد، و بر روى هوى و هوس خويش پا نهد و تنها مطيع و فرمانبردار دستورات الهى و احكام خداوندى (اعم از فردى و اجتماعى) باشد، بر مردم است كه از او پيروى كنند.»(15)
آیت الله بهاءالدینی نیز چنین تعریفی از ولایت فقیه دارد: «ولايت فقيه يعنى اينكه يك فقيه اول ولايت بر نفس خويش پيدا مىكند تا وقتى كه نفس، بنده و غلام او شود و او به نفس خود دستور مىدهد كه چه كند نه اينكه نفس به او فرمان دهد. وقتى چنين شد و مسلط به نفس خويش شد، مىشود امين اللّه و خدا هم به او مىگويد تو ديگر به مردم خيانت نمىكنى و ولايت مردم را به او مىدهد. اين مىشود ولايت فقيه.»(16)
امام خمینی(ره) درباره ی ولایت فقیه می فرماید: «وقتي مي گوئيم ولايتي را كه رسول اكرم صلي الله عليه و آله وسلم و ائمه عليهم السلام داشتند بعد از غيبت، فقيه عادل دارد براي هيچ كس اين توهم نبايد پيدا شود كه مقام فقها همان مقام ائمه عليهم السلام و رسول اكرم صلي الله عليه و آله وسلم است. زيرا اينجا صحبت از مقام نيست بلكه صحبت از وظيفه است. ولايت يعني حكومت و اداره ي كشور و اجراي قوانين شرع مقدس، يك وظيفه ي سنگين و مهم است. نه اين كه براي كسي شأن و مقام غير عادي بوجود بياورد و او را از حد انسان عادي بالاتر ببرد. به عبارت ديگر ولايت مورد بحث يعني حكومت و اجرا و اداره بر خلاف تصوري كه خيلي افراد دارند امتياز نيست بلكه وظيفه اي خطير است.»(17)
از مهمترين شئونات ولى فقيه از آغاز غيبت كبرى تاكنون، آمادهسازى شيعيان و زمينهسازى براى امر فرج حضرت مهدى عليه السّلام بوده و مىباشد اما با توجه به آنكه امروزه سازمان شيعه توانسته است با عنايت مستقيم حضرت صاحب الامر عليه السّلام يك قدرت مركزى و مؤثر در جهان معاصر تشكيل دهد، اين مسئله بهعنوان تنها شأن ولى فقيه مطرح مىباشد. يعنى تمامى امكانات موجود و زمينههاى لازم در امور دينى و دنيوى بايد در امر فرج هزينه شود.
حضرت امام خمينى رحمه اللّه پس از پيروزى انقلاب اسلامى در ايران فرمودند: تمام دستگاههايى كه الان به كار گرفته شدهاند در كشور ما، خودشان را مهيّا كنند براى ملاقات حضرت مهدى عليه السّلام.
مقام معظم رهبرى مدظله العالى نيز فرمودند: انتظار بهمعناى اين است كه ما بايد خود را براى سربازى امام زمان عليه السّلام آماده کنیم... ما امروز وظيفه داريم در آن جهت حركت كنيم تا براى ظهور آن بزرگوار آماده شويم.
و لذا تمامى مراجع تقليد و حوزههاى علميه بهعنوان سربازان خط مقدم آقا امام زمان عليه السّلام و ريزهخواران سفرۀ آن حضرت عليه السّلام موظف هستند در اين مسئله مهم بهعنوان بازوان ولايت فقيه عمل نموده و آمادگى لازم را در تمامى زير مجموعههاى خويش فراهم نمايند.(18)
-15 ت.الغیبه ص 257، بحار ج 51، ص362
-16 امام شناسی استاد گنجی ج 1 ص 327
17- در انتظار ولی اعظم ص112 به نقل از ولایت فقیه امام خمینی (ره) ص 50
18- امام حاظر مدیر ناظر صص 124-123